رنگ عاملی است نیرومند که می‌تواند احساسات و درونیات ما را تحریک کند یا تسکین بخشد، به هیجان آورد و آرامش بخشد. احساسی از گرمی و سردی، شادی و غم، سرعت و سکوت ایجاد کند، درست مانند موسیقی که می‌تواند در لحظاتی خوشایند و در لحظاتی هم ناخوشایند باشد. همه رنگ‌ها با ما سخن می‌گویند، لبخند می‌زنند، ما را در خود فرو می‌برند و تاثیرات گوناگون می‌گذارند، همان‌گونه که اصوات چنین‌اند
در طول قرن‌ها، رنگ برای اشخاص مختلف معانی متفاوتی داشته است. رنگ برای سنت آگوستین انعکاس افلاطونی خدا بود، برای ایزاک نیوتن انرژی نوری و برای واسیلی کاندینسکی، یک شیوه بیان روح
برای اثبات اهمیت رنگ‌ها، توضیح چندانی لازم نیست. رنگ‌ها در ذات وجودی مخلوقات قرار گرفته‌اند و جدایی‌ناپذیرند. همان‌گونه که نمی‌توان جنسیت را از اشیا گرفت، رنگ را نمی‌توان از آن جدا کرد
امروزه ثابت شده است رنگ‌ها براحتی روی سیستم عصبی، قدرت بینایی، سیستم گوارش، حالات‌روحی روانی افراد و اخلاق فردی آنها تاثیر می‌گذارند، بنابراین برای استفاده مفید از رنگ لازم است اثر روان‌شناختی آن را که می‌تواند در انتخاب دکوراسیون، لباس، محیط و... وارد عمل شود، درک کنیم. گاه به کارگیری کاملا ناشیانه رنگ به وسیله افراد، تاثیرات منفی برخی مذاهب و فرهنگ‌ها، خلق و خوی فردی افراد و وضع برخی قوانین، عدم تنوع و یکنواختی در به کارگیری بعضی رنگ‌ها، کاربرد رنگ را بخصوص در پوشش‌های فردی با اشکالات بزرگ و قابل‌توجهی روبه‌رو کرده است که در دراز مدت تاثیرات مخرب آن آشکارا به چشم می‌خورد. انتخاب رنگ در لباس در ارتباطات میان فردی اهمیت ویژه‌ای دارد، چرا که لباس افراد اگر چه شان و شخصیت افراد را شکل نمی‌دهد، اما اغلب پایه‌ای برای قضاوت اولیه در مورد افراد است و تاثیر شگرفی بر قضاوت‌های دیگران نسبت به آنها می‌گذارد. تحقیقات نشان داده اگر شما لباس مرتبط با پایگاه اجتماعی بالایی را در برداشته باشید و هیچ کس شما را نشناسد، در عبور از عرض یک خیابان شلوغ بیشتر از کسی که لباس مربوط به پایگاه اجتماعی پایینی را در بر دارد، مورد توجه خواهید بود و آسان‌تر به شما راه خواهند داد. اصولا لباس، علاوه بر محافظت انسان‌‌ها از سرما و گرما، وسیله‌ای برای ارتباطات غیر کلامی است و به تنهایی قادر است حداقل 10 پیام اساسی را به دیگران منتقل کند
1-سطح اقتصادی 2-سطح تحصیلی 3-اعتبار اجتماعی 4-وضعیت اجتماعی 5-سطح پیچیدگی 6-زمینه اقتصادی 7-رمینه اجتماعی 8-زمینه تحصیلی 9-سطح موفقیت 10-ویژگی های اخلاقی
استفاده درازمدت افراد از لباس‌هایی به رنگ‌های سیاه، خاکستری، قهوه‌ای و سورمه‌ای بسیار نامناسب است، چرا که این رنگ‌ها با گذشت زمان کسالت‌های روحی و روانی با خود به همراه دارد یا آنها را به نوعی تقویت خواهد کرد؛ به عنوان مثال اگر چه رنگ سیاه در دنیای مد و لباس اهمیت خاصی دارد و معانی گوناگونی را انتقال میدهد، اما گروه کثیری از مردم از رنگ سیاه متنفرند، چرا که سیاه، رنگ مرگ است و بیشتر در فرهنگ‌ها در مراسم عزاداری به کار برده می‌شود. اگر چه جنبه مثبت سیاه آن است که نشانه دانش و آگاهی است، اما در بروز و تشدید حالت افسردگی و غم دخالت دارد و افرادی که علاقه‌مند به استفاده از رنگ سیاه هستند، تمایل دارند سرشت واقعی خود را پنهان کنند و اسرارآمیز به نظر برسند. همین‌طور افرادی که مکرر لباس‌های خاکستری می‌پوشند، این‌طور القاء می‌کنند که وضعیت سختی دارند یا نشان دهنده این است که خود زیر فشار دنیای خارج له شده و محتاج اندکی آرامش برای تجدید قواست. اگر چه جنبه مثبت خاکستری این است که عقل و تدبیر را نشان میدهد، زیرا تداعی‌کننده قشر خاکستری مغز است
در طول قرن‌ها، نقاشان در آثارشان از قهوه‌ای برای رساندن مفهوم غم استفاده کرده‌اندکه به معنی اندوه، کسالت و غم است و کسانی که قهوه‌ای را دوست دارند و به طور دائم از این رنگ در لباس خود استفاده می‌کنند، افراد بدون تخیل، کسل‌کننده و بیش از حد تابع اطرافیان هستند، ولی در عوض این رنگ قدرت تمرکز را بخصوص در دانش‌آموزان و دانشجویان افزایش میدهد
امروزه در ارتباطات میان فردی، مردم بیش از آن که به حرف‌های شما توجه داشته باشند، به لباسی که پوشیده‌اید و به وضعیت ظاهری شما توجه دارند، بنابراین رنگ‌ها می‌توانند همچون مهمانی ناخوانده بر روابط شما با دیگران تاثیر بگذارند. بی‌شک بیش از این که تنوع رنگ‌ها برای شما موثر باشد، در جذب مخاطبان شما موثر خواهد بود. اگر محدودیت استفاده رنگ‌ها از فرهنگ اجتماعی کمی دور می‌شد، رنگ چه معجزه‌ها که نمی‌کرد، چون اگر رنگ‌ها و تنوع آنها مهم نبودند، زیباترین نمادهای آفرینش یعنی آسمان و زمین، گل‌ها و درختان، دریاها، اقیانوس‌ها و... با این همه تنوع رنگ آفریده نمی‌شدند تنوع در لباس‌ها در هر سنی که هستید، در اولین برخورد شما با مخاطبانتان بویژه آنها که همیشه شما را می‌بینند، لبخندی نرم و پرنشاط ایجاد می‌کند که این خالی از لطف نیست.
استفاده از رنگ‌های گرم و پرنشاط (سبز روشن، زرد، قرمزهای مختلف و نارنجی) وامثال اینها سن افراد را کمتر نشان میدهد و در آنها نشاط و خنده‌رویی بیشتری ایجاد می‌کند، ولی رنگ‌های سیاه، قهوه‌ای، خاکستری، بنفش کدر و آبی‌های تیره می‌توانند در ایجاد یک صورت و شخصیت کاملا رسمی با قدرت اراده بالا موثر بوده و سن افراد را بیش از آنچه هست، نشان میدهد. رنگ‌های زرد، صورتی، یاسی، گل‌بهی و امثالهم در خلق و پیدایش صورت و اندامی جوان، شخصیتی پرانرژی و مهربان و قابل نفوذ موثر خواهد بود. در حقیقت رنگ‌های سرد و کدر فشار خون را پایین می‌آورد و نشاط را از دیدگان دور می‌کند. استفاده از رنگ‌های شفاف و روشن باعث افزایش روحیه و ایجاد حالت شادابی می‌شود همچنین رنگ‌های گرم در بالا بردن احساس نشاط و هیجان، تقویت و قدرت حافظه و بینایی و گرمای بیشتر بدن موثر است. بر این اساس می‌توان گفت شناخت و استفاده درست از رنگ‌ها بخصوص در لباس افراد می‌تواند نقش موثری در برقراری یک ارتباط موثر و سازنده با مخاطب داشته باشند؛ مثلا افرادی که بکرات لباس‌های آبی تیره می‌پوشند در برقراری ارتباط واقعی با دیگران مشکل دارند و بی‌دلیل مضطرب می‌شوند، چراکه آبی تیره توانایی اعتماد کردن به دیگران را از میان می‌برد. چنین فردی با تمرکز شدید روی عقل و منطق ممکن است تماس خود را با احساساتش از دست بدهد. پوشیدن لباس‌هایی به رنگ آبی تیره نشان‌دهنده شخصی است که بیش از حد استرس دارد و مشکلات ذهنش را مشغول کرده است. اگر رنگ غالب پوشاک شما آبی است [ بخصوص در مورد آقایان]لازم است احساسات منفی خود را بتدریج و به آرامی تخلیه کنید تا مبادا یکدفعه خشمگین شوید و در نتیجه کنترل خود را از دست بدهید.
اثرات روانی رنگ
از دیرزمان اثر روانی رنگ، در اشخاص مختلف مورد توجه دانشمندان بوده است و به مرور، این تحقیقات گسترش یافته است. ثابت شده اتاق‌هایی از بیمارستان‌ها که رنگ آبی یا شیشه‌های آبی‌رنگ دارند، اثر خوبی روی بیماران دارد یا اشخاصی که نزدیک‌بین هستند و چشم آنها در مطالعه زیاد خسته می‌شود باید کاغذهای سبز و آبی به کار برند که بسیار مناسب است. همچنین نتایج تحقیقات نشان داده قرار گرفتن زیر نورهایی با رنگ خاص تاثیر روانی زیادی بر فرد دارد؛ به عنوان مثال وقتی شما دودل هستید یا اطمینان کافی راجع به مساله‌ای ندارید، پوشیدن لباس‌های زرد یا محاصره شدن در محیطی پر از رنگ‌های زرد زنده به شما کمک خواهد کرد تا توجهتان را روی مشکل پیش آمده متمرکز کنید تا بتوانید به دودلی خود پایان دهید. استفاده از رنگ زرد در برقراری ارتباط نیز کمک می‌کند. اگر احساس تنهایی می‌کنید یا قادر نیستید با دیگران تماس‌های خوبی برقرار کنید، استفاده از این رنگ روشن، جریان کلمات شما را آسان و شیوایی کلام شما را تقویت خواهد کرد. از نظر فیزیکی، در محاصره قرمز بودن باعث افزایش خون می‌شود و آدرنالین را به بدن تزریق می‌کند. وقتی شخصی بشدت خسته یا افسرده است یا نیروی اراده‌اش تحلیل رفته است، قرمز می‌تواند به عنوان عاملی انرژی‌زا استفاده شود. همچنین پوشیدن لباس‌های قرمز یا قرار گرفتن در محیط قرمز، وقتی فرد بشدت ناراحت، هیجانی، مضطرب یا تحت فشار است می‌تواند به بروز خشم یا ایجاد خشونت منجر شود. در زمان بقراط حکیم معتقد بودند رنگ‌ها در پیشرفت یا بهبود بیماری‌ها تاثیر بسزایی دارد و از آن تاریخ درمان با رنگ آغاز شده است که امروزه اهمیت خاصی دارد و مورد مطالعه و توجه پزشکان قرار گرفته است. درمان با رنگ اثر فوری ندارد و باید به صبر و حوصله منتظر نتیجه آن بود
رنگ در اعتقاد‌های مذهبی
در انجیل، عهد عتیق و جدید، به رنگ‌های زیادی اشاره شده است. رنگ‌های نمادین مسیحی و یهودی هنوز هم در مناسک این مذاهب وجود دارد. رنگ سبز زمردین با عیسی مسیح پیوند یافته است. مسیحیان اغلب رنگ آبی را به حضرت مریم باکره اختصاص می‌دهند
در متون اسلامی از رنگ‌هایی که در جامعه مکروه است، سخن رفته است. بهترین رنگ‌ها در جامعه سفید است و پس از آن به ترتیب زرد، سبز، سرخ کمرنگ، کبود و عدسی. سرخ تیره رنگ (بخصوص در نماز) و جامه سیاه کراهت شدید دارد
اثر روانی رنگ در کودکان
به موجب تحقیقاتی که از طرف انستیتوی روان‌شناسی رنگ که مرکز آن شهر اسن آلمان است به عمل آمده رنگ‌های قرمز، نارنجی، زرد و آبی رنگ‌های مورد علاقه اطفال هستند و رنگ‌های خاکستری، قهوه‌ای، سیاه و سفید هیچ‌گاه مطلوب آنها نیستند. این انستیتو برای تعیین درجه نفوذ رنگ در اطفال، در کودکستان‌های آلمان به مطالعات مداوم و پیگیری پرداخت و متوجه شد مثلا یکی از خانم‌های معلم فقط به خاطر کت و دامن قهوه‌ای که می‌پوشد، مورد نفرت اطفال واقع شده و لقب بدعنق گرفته، ولی همین معلم پس از آن‌که لباس‌هایی به رنگ روشن و جالب تن کرد، موفق شد محبوب شاگردان کودکستان شود. رنگ‌ها نفوذ عجیبی بر سلسله اعصاب کودکان دارند؛ مثلا چنانچه رنگ سیاه یا سفید مطلق مدتی مرتب در معرض دید کودکان قرار گیرد یا بزرگسالان اطراف آنها دائم با لباس سیاه ظاهر شوند، اعصاب آنها خسته و مختل می‌شود
طی سال‌ها، آزمایش‌های فراوانی برای تعیین ارجحیت رنگ‌ها صورت گرفته است؛ مثلا نوزادان به رنگ‌های درخشان مثل زرد، سفید، صورتی و قرمز بیشتر خیره می‌شوند و با بزرگ شدن کودکان علاقه به رنگ زرد به تدریج کم می‌شود و قرمز و آبی جای آن را می‌گیرد.
کودکان و نوجوانان به رنگ بیشتر از شکل واکنش نشان می‌دهند و با لذت تمام به آن دل می‌بندند. تحقیقات نشان داده کودکانی که در نقاشی‌های خود رنگ‌های سرد مانند آبی یا سبز را انتخاب می‌کنند، متفکرتر و سنجیده‌تر هستند. به کار بردن رنگ‌های قهوه‌ای و خاکستری نشان‌دهنده ناراحتی‌های درونی آنان است
استفاده آزادانه از رنگ قرمز توسط کودکان خصومت یا نیاز به صحبت را نشان میدهد و از طرفی هم بیانگر عشقی ساده و بی‌آلایش است
رنگ آبی در نقاشی کودکان بیانگر سازگاری، تمایل به اطاعت و کنترل یا سرکوب احساسات است و نیز کودکانی که زیاد از رنگ سبز استفاده می‌کنند، معمولا به طور محسوسی فاقد احساسات قوی و آشکار هستند. کودکان بندرت به رنگ‌های قهوه‌ای، سیاه یا خاکستری علاقه دارند. استفاده در هم و برهم از رنگ قهوه‌ای مشخصه اعتراض به والدین است
همچنین اگر کودک به طور مداوم از رنگ سیاه برای رنگ‌آمیزی استفاده کند، نشان‌دهنده اعتراض، ترس یا اضطراب است
نتیجه‌گیری
اصولا هیچ رنگی برای هیچ سنی ممنوع نیست. این خود ما هستیم که با طرح قوانین بسته یا نسبتا بسته همه چیز را در محدوده‌ای معین متوقف می‌کنیم. رنگ لباس از نظر علمی زمانی نامناسب است که در آن یک ترکیب‌بندی مناسب برای ایجاد یک هارمونی موفق به کار نرفته باشد. رنگ‌ها در لباس باید دارای یک ترکیب‌بندی هنرمندانه و علمی باشد تا چشم نوازش شود و احساس درونی انسان نفسی تازه کند. در جامعه هایی که افسردگی با ضرایب گوناگون، درصد قابل توجهی از جوانان و مردم را در برگرفته که کسالت‌ها و خستگی‌های درازمدت از مهم‌ترین نتایج آن است، پیشنهاد می‌شود برای بهبود این وضعیت از لباس‌هایی با رنگ‌های پر نشاط استفاده شود، چرا که انرژی رنگ در افراد تاثیر خواهد داشت
پس بهتر است ابتدا سلیقه‌هایمان را کمی تغییر دهیم و در استفاده از رنگ‌های لباس‌هایمان مقداری تجدیدنظر کنیم. رنگ‌های مختلف را در لباس‌های دیگران عجیب و غریب ندانیم و آنها را سبک نپنداریم، چرا که همه رنگ‌ها زیبا هستند
